Jak uchronić psa przed kleszczami?

Kleszcze to drobne stawonogi należące do podgromady roztoczy w rzędzie pajęczaków. Te niebezpieczne dla psów stworzenia wiodą pasożytniczy tryb życia. W ich skomplikowanym cyklu rozwojowym, który zazwyczaj trwa kilka lat, muszą posilać się krwią stałocieplnych zwierząt, gdyż jest to konieczne, by doszło do kolejnego przeobrażenia w całym cyklu wzrostu i kształtowania dorosłego osobnika zdolnego do dalszego rozmnażania. Każda kolejna forma rozwojowa (nimfa i imago) czyha, by dopaść swego żywiciela (grupa potencjalnych ofiar jest charakterystyczna i inna dla każdego stadium rozwojowego). Generalną prawidłowością jest to, że każde kolejne stadium pasożytuje na stałocieplnym żywicielu o większych gabarytach (np. ryjówka – borsuk – pies lub mysz – królik - jeleń). Tak skomplikowany cykl rozwojowy i pasożytowanie na różnych gatunkach stwarza doskonałe warunki do transmisji patogenów pomiędzy gatunkami.

Dlaczego kleszcze są groźne dla psów?

Posilające się psią krwią kleszcze mogą być źródłem wielu chorób pasożytniczych i zakaźnych. Przenoszą patogeny pomiędzy różnymi gatunkami i różnymi osobnikami. Najgroźniejsze choroby przenoszone przez kleszcze to babeszjoza i borelioza, a także schorzenia wywoływane przez riketsje, erlichie, anaplazmy i mykoplazmy. Szacuje się, że około 5% kleszczy może być źródłem więcej niż jednego patogenu.

Czym kleszcze mogą zarazić psa?

Co to jest babeszjoza?

Babeszjoza (inaczej piroplazmoza) to choroba wywoływana przez jednokomórkowe organizmy, protisty (dawniej pierwotniaki). Podczas pobierania krwi przez zakażonego kleszcza babeszje trafiają do krwioobiegu psa.

Prawdopodobieństwo przeniesienia babeszji z kleszcza na psa jest tym większe, im dłużej kleszcz tkwi wbity w skórę żywiciela i im bardziej obficie jest wypełniony pobraną krwią. Zachorować mogą wszystkie psy – niezależnie od wieku, rasy, płci. Najistotniejszym warunkiem jest kontakt z zakażonym kleszczem i transmisja babeszji z ciała kleszcza do krwi psa. Zaobserwowano jednak, że u psów młodych, starszych, cierpiących z powodu zaburzeń funkcjonowania wątroby i nerek choroba ma cięższy i bardziej gwałtowny przebieg.

Babeszje po dostaniu się do krwi wnikają do czerwonych krwinek (erytrocytów). Wewnątrz nich rozmnażają się, doprowadzając ostatecznie do rozpadu krwinki. Potomne babeszje atakują kolejne krwinki, sprawiając że hemoliza i rozpad krwinek mają przebieg niemal masowy. W kilka do kilkunastu dni po ukąszeniu kleszcza zauważalne są objawy kliniczne, którymi są: posmutnienie, apatia, brak apetytu, wysoka temperatura (nawet 40-42⁰C), bladość błon śluzowych, mocz oddawany jest w mniejszych ilościach o ciemniejszej barwie, nawet brunatny (to efekt hemolizy, gdyż barwnik krwi – hemoglobina, w dużych ilościach wydostaje się z krwinek do osocza), morfologia wskazuje na anemię, a węzły chłonne są wyraźnie powiększone.

Gdy zaobserwujesz takie lub podobne objawy u swojego psa, niezwłocznie zgłoś się do lekarza weterynarii, który oglądając rozmaz krwi potwierdzi lub wykluczy podejrzenie. Po stwierdzeniu babeszjozy lekarz zaproponuje leczenie. Zwykle chore psy wymagają intensywnego działania, podania leków przeciwko pierwotniakom, a także kroplówek, witamin, leków przeciwzapalnych. Szczególnie osłabione psy, z wyraźną anemią mogą potrzebować nawet transfuzji krwi. Nie ma w tej chwili możliwości przeprowadzenia skutecznych, komercyjnych szczepień przeciwko tej chorobie. Najskuteczniejszą metodą zapobiegania chorobie jest unikanie kontaktu z kleszczami, a jeśli już do niego doszło, niezwłoczne usunięcie pasożytującego kleszcza.

Co to jest borelioza?

To zakaźna choroba wywoływana przez bakterie (krętki) Borrelia burgdorferi i inne gatunki borelii. Te same bakterie stanowią zagrożenie dla ludzi i psów. Dla ludzi borelioza, zwana też chorobą z Lyme, jest najczęstszą i najpoważniejszą chorobą odkleszczową. Pomimo iż przyczyną choroby jest ta sama bakteria, jej przebieg u obu gatunków różni się i manifestuje odmiennymi objawami.

Rezerwuarem borelii w środowisku są liczne gatunki małych ssaków, a nawet ptaków. Wczesne stadia rozwojowe kleszczy, pasożytując na nich, zakażają się krętkami, następnie przenoszą je w kolejnych sezonach na innych żywicieli, w tym psy i ludzi.

Pierwsze objawy boreliozy pojawiają się w znacznym odstępie czasu od pokąsania przez kleszcza. Zazwyczaj upływa 2 do 5 miesięcy, nim właściciel zaobserwuje u psa pierwsze niepokojące objawy. Po tak długim okresie od kontaktu z kleszczami mało kto powiąże niespecyficzne objawy boreliozy z kontaktem z tymi drobnymi pajęczakami sprzed kilku miesięcy. Charakterystyczny objaw występujący u ludzi, jakim jest rumień wędrujący (zaczerwienienie w formie pierścienia wokół miejsca pokąsania), jest z reguły niezauważany u psów z powodu gęstej sierści. Pozostałe objawy jakimi są: wysoka temperatura, posmutnienie, apatia, brak apetytu, okresowo pojawiające się kulawizny, są tak mało specyficzne, że wczesne rozpoznanie choroby na podstawie badania klinicznego stanowi wyzwanie nawet dla doświadczonych lekarzy. W przebiegu choroby pojawiają się kolejne symptomy, jakimi mogą być zapalenie wątroby i nerek oraz wyraźne obrzęki stawów oraz objawy ze strony układu nerwowego takie jak porażenia i niedowłady.

Rozpoznane boreliozy stawia się na podstawie badania krwi i oznaczenia miana przeciwciał lub przy wykorzystaniu szybkiego testu płytkowego. Niektóre z takich testów pozwalają wykonać badanie jednocześnie w kierunku kilku innych chorób odkleszczowych.

Boreliozę, jako że jest chorobą bakteryjną, leczy się podając antybiotyki z grupy– tetracykliny, cefalosporyny lub penicyliny. Antybiotykoterapia w wypadku boreliozy musi być długotrwała, by była skuteczna, zazwyczaj trwa około 1 miesiąca.

Borelioza jako choroba:

• o zmiennych i nietypowych objawach,
• powodująca ciężkie i długoterminowe skutki i powikłania,
• trudna do zdiagnozowania,
• wymagająca długoterminowego i kosztownego leczenia jest chorobą, której lepiej unikać. Należy więc skutecznie zabezpieczyć przed nią swoich podopiecznych.

Lekarze weterynarii mogą zaoferować szczepienie przeciwko boreliozie. Szczenięta należy zaszczepić dwukrotnie, a potem rokrocznie ponawiać szczepienie (już tylko jednorazowo przed sezonem aktywności kleszczy) w celu zachowania najwyższej skuteczności tego zabezpieczenia.

Czy chroniąc psa przed kontaktem z kleszczami, mogę uchronić go przed babeszjozą i boreliozą?

Oczywiście, najistotniejsze jest unikanie kontaktu z kleszczem jako źródłem zakażenia. W tym celu należy regularnie stosować w okresie aktywności kleszczy (od wiosny do jesieni) wybrane produkty dostępne w formie kropli spot-on, obroży lub sprayu. Bogata oferta tych produktów na rynku pozwoli dobrać odpowiedni produkt w zależności od wielkości i aktywności naszego psa oraz preferencji jego opiekuna. Bez względu na obraną strategię zabezpieczenia należy natychmiast usunąć kleszcza po stwierdzeniu jego obecności. Im szybciej usuniemy kleszcza, czyli im krótszy był okres pasożytowania i mniej wypełniony krwią jego odwłok, tym prawdopodobieństwo przeniesienia zarazków jest mniejsze. Dostępne na rynku szczypce pozwalają sprawnie, bezpiecznie i skutecznie pozbyć się niechcianych gości z powierzchni skóry psa.

Sprawdź produkty na kleszcze.

Grzegorz Grotkowski

fot. pixabay.com