Zoonoza – choroby odzwierzęce (pasożytnicze, bakteryjne)

Zoonoza, czyli choroba odzwierzęca

Choroby odzwierzęce, czyli zoonozy, to choroby zwierząt lub bezpośrednio przez nie przenoszone. Człowiek może zarazić się poprzez kontakt ze zwierzęciem, styczność z jego odchodami, wydzielinami, krwią i mięsem, a także – drogą powietrzną. Choroby odzwierzęce mogą mieć postać zakaźną bądź pasożytniczą. Do najczęściej spotykanych chorób odzwierzęcych należą borelioza, toksoplazmoza, ptasia grypa, wścieklizna, leptospiroza, choroba kociego pazura, babeszjoza, bruceloza, toksokaroza.

Jakie są zoonozy?

Borelioza

Borelioza to bardzo niebezpieczna choroba odzwierzęca wywoływana przez bakterie krętków Borrelia. Bakterie te przenoszone są przez kleszcze. Zazwyczaj pierwszym objawem boreliozy jest rumień, który w miejscu ukąszenia pojawia się po upływie 1-2 tygodni od kontaktu z kleszczem. W dalszej kolejności u chorego na boreliozę występują objawy zbliżone do zwykłej grypy, takie jak gorączka, ból głowy, drażliwość, potliwość oraz skurcze mięśni. O ile na tym etapie borelioza nie jest jeszcze szczególnie groźna, o tyle naprawdę niebezpieczna staje się, gdy bakterie ze skóry przedostaną się do krwiobiegu, a stąd zaczną rozprzestrzeniać do organów wewnętrznych. Borelioza w tym stadium może przybrać postać zapalenia stawów, neuroboreliozy (zapalenie tkanki nerwowej skutkujące złym samopoczuciem, jadłowstrętem, psychozami) lub zapalenia mięśnia sercowego.
Boreliozę leczy się antybiotykami (penicylina, cafalosporyna, tetracyklina). Ze względu na sposób zakażenia tą groźną chorobą odzwierzęcą najlepszą profilaktyką będzie unikanie miejsc, w których mogą bytować kleszcze, a więc gęstych traw, skupisk krzewów i niskich drzew, szczególnie w godzinach porannych oraz przed zmierzchem. Dobrym zwyczajem, po powrocie nawet ze zwykłego spaceru w parku, jest dokładne sprawdzenie ciała, zwłaszcza miejsc takich jak pachwiny, pachy czy zgięcia pod łokciami i kolanami, gdzie zwykły sadowić się kleszcze po wylądowaniu na skórze człowieka. W razie odkrycia kleszcza należy bezzwłocznie go usunąć samodzielnie lub w gabinecie lekarskim.

Sprawdź: Środki na pchły i kleszcze dla psa

Toksoplazmoza

Toksoplazmoza jest chorobą odzwierzęcą o charakterze pasożytniczym, wywoływaną przez pierwotniaka Toxoplasma Gondii. Pierwotniak ten występuje u około 200 gatunków ssaków (łącznie z człowiekiem) i ptaków, ale ostatecznym jego żywicielem są koty domowe. Do zakażenia toksoplazmozą może dojść poprzez kontakt z kałem lub moczem chorego zwierzęcia (np. przy sprzątaniu kuwety) lub spożycie jego surowego mięsa; zarazić się można także poprzez warzywa i owoce. Możliwe jest także przekazanie toksoplazmozy z chorej (lub będącej nosicielką) matki na płód. Dlatego toksoplazmoza jest szczególnie niebezpieczna dla kobiet w ciąży i ich dzieci – grozi trwałym i ciężkim uszkodzeniem płodu, a nawet jego śmiercią. Natomiast u dorosłego człowieka toksoplazmoza może objawiać się podobnie jak grypa – gorączką, bólem mięśni i stawów, powiększeniem węzłów chłonnych. Może też grozić zapaleniem mózgu lub opon mózgowych.
Toksoplazmoza szczególnie u kobiet planujących zajście w ciążę wywołuje groźne obawy. Często strach przed tą zoonozą jest powodem do pozbycia się z domu kota. Należy jednak pamiętać, że szczególnie ryzykowny jest kontakt z kotem, który wychodzi z domu, poluje, spożywa surowe mięso myszy i ptaków. Nie ma natomiast wielkich powodów do obaw przed toksoplazmozą w przypadku kotów, które żywią się tylko gotową karmą i nie wychodzą na zewnątrz.

Ptasia grypa

Ptasia grypa jest chorobą wirusową powszechnie dotykającą – jak sama nazwa wskazuje – ptaki. Ptasią grypę wywołuje wirus grypy typu A. Do zarażenia człowieka dochodzi w sporadycznych przypadkach, większość z nich jest jednak nagłaśniana przez media, zazwyczaj wywołując poruszenie, a nawet panikę na skalę globalną. 20 lat temu światem wstrząsnęły doniesienia z Hong Kongu, gdzie ptasią grypą zaraziło się 16 osób, z których 6 zmarło. U ptactwa wykryto wówczas niezwykle niebezpieczny szczep H5N1. O kolejnych przypadkach ptasiej grypy głośno było w roku 2003 w związku z epidemią, która dotknęła ptaki hodowlane w Azji Wschodniej i stopniowo zaczęła przesuwać się na zachód. Od kilku lat ptasia grypa dopada także zwierzęta w Europie, w tym i w Polsce, gdzie dotarła przede wszystkim jako wirus H5N8.
O tym, jak niebezpieczna jest ptasia grypa, jeżeli dojdzie do zarażenia przez człowieka, nie trzeba nikogo przekonywać. Z publikowanych swego czasu danych Światowej Organizacji Zdrowia wynikało, że śmiertelność wśród ludzi zakażonych wirusem ptasiej grypy wynosi 60%. Na szczęście choroba ta niełatwo przenosi się na człowieka. W ciągu kilku lat zanotowano zaledwie kilkaset przypadków na całym świecie, w głównej mierze dotyczyły one osób mających częsty i bezpośredni kontakt z ptactwem.
Ptasia grypa daje objawy podobne do zwykłej grypy, tyle że w dużo większym nasileniu. Ptasiej grypie towarzyszą: bardzo wysoka gorączka, kaszel, ból mięśni, występują również bardzo poważne powikłania z zapaleniem płuc włącznie.

Wścieklizna

Mniej egzotyczną, bardziej powszechną i przynoszącą ponure żniwo chorobą odzwierzęcą jest wścieklizna. Według Światowej Organizacji Zdrowia wścieklizna na całym świecie zabija 60 tysięcy osób w skali roku, aczkolwiek niemal wszystkie przypadki dotyczą krajów Ameryki Południowej, Afryki i Azji, w szczególności zaś – Indii. Wścieklizna jest chorobą wirusową, wywoływaną przez wirusa Rabies. Obecnie w Polsce największe zagrożenie dla człowieka, jeśli chodzi o przenoszenie wścieklizny, stanowią dzikie zwierzęta, takie jak nietoperze, lisy, borsuki. Zagrożenie zostało natomiast wyeliminowane do minimum w przypadku domowych psów i kotów, które podlegają obowiązkowi szczepień przeciw wściekliźnie (aczkolwiek wciąż należy uważać na bezpańskie psy, ponieważ już sam kontakt człowieka ze śliną zwierzęcia powinien się skończyć wizytą u lekarza i podaniem szczepionki).
Wirus wścieklizny przenoszony jest przez ślinę zwierząt. Ta groźna choroba odzwierzęca u człowieka pierwsze objawy daje po kilku tygodniach w zależności od odporności organizmu. Pierwszymi objawami wścieklizny są pieczenie i mrowienie w miejscu ugryzienia przez chore zwierzę. Następnie pojawiają się gorączka i złe samopoczucie. Wścieklizna w bardzo szybkim tempie zaczyna atakować układ nerwowy i oddechowy, siejąc w nim trwałe spustoszenie. Po drgawkach i skurczach, dochodzi do porażenia mięśni układu oddechowego, co zwykle kończy się śmiercią. Zgon następuje w ciągu tygodnia od wystąpienia pierwszych poważnych objawów.
Na wściekliznę nie ma leku, dlatego tak ważne jest, aby w przypadku podejrzenia zakażenia wścieklizną, człowiek natychmiast otrzymał dawkę skutecznej szczepionki.

Leptospiroza - choroba Weila

Leptospiroza jest chorobą odzwierzęcą wywoływaną przez krętki Leptospira. Dostają się one do organizmu człowieka poprzez rany i uszkodzoną błonę śluzową. Najczęściej leptospiroza dotyka osoby pracujące w rolnictwie. W zaawansowanym stadium może się przerodzić w chorobę Weila niszczącą wątrobę i nerki. Osoby, które zachorowały na leptospirozę, muszą poddać się leczeniu w warunkach szpitalnych. Do walki z leptospirozą medycyna zaprzęga antybiotyki z grupy między innymi penicylin i tetracyklin. W skrajnych przypadkach niewydolności nerek leptospiroza może doprowadzić do śmierci.

Choroba kociego pazura

Choroba kociego pazura wywołana bakteriami Bartonella jest zwykle efektem zadrapania przez młodego kota. Do powszechnych objawów należą gorączka, a także powiększenie i ropienie węzłów chłonnych. Zazwyczaj choroba kociego pazura przyjmuje łagodną postać, zdarza się jednak, że efektem tej odzwierzęcej choroby są poważne powikłania, z zapaleniem mózgu włącznie.

Inne choroby odzwierzęce

Do często spotykanych zoonoz należą także: babeszjoza, bruceloza i toksokaroza.
Babeszjoza jest kolejną, obok boreliozy, chorobą odzwierzęcą przenoszoną na człowieka przez kleszcze. Babeszjoza przybiera różne formy – u niektórych osób przebiega bezobjawowo, u innych rozwija się do postaci przypominającej malarię.
Bruceloza, zwana też m.in. gorączką maltańską, występuje u bydła, świń, koni, psów. U człowieka objawia się gorączką, bólami mięśni, osłabieniem. Najbardziej narażone na brucelozę są osoby pracujące przy hodowli zwierząt.
Toksokaroza jest chorobą odzwierzęcą o charakterze pasożytniczym. Do zarażenia człowieka dochodzi poprzez kontakt z glebą skażoną psimi lub kocimi odchodami. Zazwyczaj toksokaroza przebiega bezobjawowo, czasem wywołuje kaszel.

Jeśli potrzebujesz recepty na lek lub szybkiej pomocy lekarskiej - sprawdź przychodnię online Dimedic.eu.

fot. pixabay.com